>
zondag 31 juli 2022
maandag 27 juni 2022
Terugdraaien van grondwettelijk recht op abortus is slechts begin. Over de talibanisering van christelijk Amerika
Het zou kunnen dat we voor Taliban de verkeerde kant opkijken. Niet alleen in Afghanistan, maar zeker ook in de VS zijn er religieuze fanatici te vinden die, met een beroep op een Heilig Boek, hun oordeel willen opleggen aan de hele bevolking. En hun aantal is ondertussen fors gegroeid, evenals hun macht.
Sinds lang weten we dat democratie niet slechts betekent dat de meerderheid beslist, maar staat of valt bij het accepteren, dan wel tolereren van verschillen in leef- en denkwijze, ook wanneer deze heel anders is dan de eigen. Mensen die religieuze autoriteit boven alles stellen, blijken niet in staat tot een dergelijke tolerantie, - zoals ook nu te zien is in de VS.
De cultuuroorlog die daar al jaren gaande is – met een hoofdrol voor fanatieke christenen – betekent een serieuze bedreiging voor de Amerikaanse democratie. Het terugdraaien van het grondwettelijke recht op abortus is daarvan slechts een teken aan de wand.
Zoals het artikel (1) duidelijk maakt, komt deze stap evenwel allerminst als een verrassing.
Het opheffen van de scheiding van kerk en staat is wat al enkele decennia doelbewust en uiterst strategisch wordt nagestreefd door christelijke Taliban in de VS. Oftewel de ‘Christian nationalist’ beweging, welke ervan uitgaat dat Amerika van oorsprong een christelijke natie is, - hetgeen door vrijwel elke historicus wordt beschouwd als een vervalsing van de feiten.
Het artikel beschrijft hoe de abortuskwestie aanvankelijk niet eens een belangrijk punt was. Tal van Republikeinse politici (waaronder Reagan) ondersteunden de Roe v Wade beslissing van het hooggerechtshof in 1973, en vertaalden haar in wetgeving. De abortuskwestie is op de politieke agenda gezet door een groep christenen die een ultraconservatieve revolutie in gang wilde zetten. Met de Republikeinse partij als belangrijkste vehikel, die daartoe wel grondig moest worden hervormd.
Het christelijk geloof werd zo gaandeweg een politieke religie met tal van andere agendapunten, inclusief segregatie (‘God’s established order’) en het conservatief christelijk maken van de rechterlijke macht. Abortus werd aangegrepen als een aansprekend thema, waarmee het goed campagne voeren was en dat verenigend werkte.
En er staat nog veel meer op het programma, met als hoofddoel: Amerika ‘opnieuw’ een christelijk land maken, met op alle belangrijke posten lieden die zich laten leiden door religieuze voorschriften. (Zie bijvoorbeeld het Seven Mountain Dominionism.)
Het terugdraaien van het grondwettelijke recht op abortus is dus slechts het begin.
Noot:
Een ‘technofix’ als oplossing voor klimaatverandering?
Gaat een ‘technofix’ iets oplossen? (1) Klimaatverandering tegengaan door wolken te ‘witten’, CO2 uit de lucht te filteren, de zon te dimmen... Het klinkt allemaal als wanhopige pogingen – en tegen beter weten in – om een megaproces te willen keren, terwijl we anderzijds helemaal niets willen doen aan de belangrijkste oorzaak ervan, nl ons aller gedrag.
Behalve dat de kosten van technologische oplossingen meer dan gigantisch zijn en pas over enkele decennia effectief zouden kunnen zijn, zal er niets veranderen aan de oorzaak van het probleem, integendeel.
Natuurlijk is het okay om alle opties te bekijken die mogelijkerwijs iets zouden kunnen doen aan het probleem, maar de technologische optie lijkt mij niets anders dan misleidend en leverancier van valse hoop. Je kunt net zo goed een nieuw geloof beginnen waarin we na onze dood herboren worden op een tien keer zo grote planeet elders in het universum, zonder vervuiling en met consumptie in overvloed...
Noot:
.1)
Klimaatwetenschappers geloven niet meer dat klimaatdoelen gehaald kunnen worden...
Wat hiervan te denken: een grote groep klimaatwetenschappers meent dat de klimaatdoelen niet zullen worden gehaald... (1)
‘Inmiddels is de aarde al 1,1 graden warmer. Een denktank die de klimaatplannen van landen doorrekent, verwacht op basis van het huidige beleid dat de aarde in 2100 2,7 graden warmer zal zijn.
"Het is heel duidelijk dat we op een pad van plus 3 graden zitten", zegt Gert-Jan Nabuurs, IPCC-hoofdauteur en klimaatwetenschapper aan de Wageningen University. "Boven land is het nu al 2,5 graden warmer. Dus die 1,5 graden kunnen we eigenlijk wel vergeten", zegt hij ook namens de andere vijftien wetenschappers.
[...]
De Verenigde Naties hebben gekeken naar plannen voor de toekomstige productie van olie, gas en kolen en constateerden een 'gapend gat' tussen wat landen doen en wat nodig is voor de beperking tot 1,5 graden. De VN verwacht zelfs dat de productie van fossiele brandstoffen in 2030 110 procent hoger ligt dan hoort bij die 1,5 graden.
Volgens het Britse Tyndall Centre, dat klimaatverandering onderzoekt, moeten rijke olie- en gaslanden hun productie in 2030 met driekwart hebben teruggebracht om de 1,5 graden niet te overschrijden.
Maar Kevin Anderson, auteur van die studie, ziet "geen enkele aanwijzing" dat landen dit van plan zijn. "Dit laat zien dat er een radicale omwenteling nodig is. Onze leiders zijn van plan meer olie en gas te produceren en doen alsof dat in lijn met Parijs is. Of ze zijn dom, of ze liegen."
In navolging van zijn Nederlandse collega's verwacht ook hij dat het Parijs-doel zal mislukken. "Ik zie niets dat erop wijst dat we ons best gaan doen om onder de 2 graden te blijven. Ik denk dat we richting de 3 graden of meer gaan."’
Noot:
Klimaatverandering en bevolkingsgroei
Een lastig onderwerp: klimaatverandering en bevolkingsgroei. Het is evident dat de groei van de wereldbevolking klimaatverandering in de hand werkt: meer consumptie, meer productie, meer vervuiling, meer broeikasgassen. Toch wordt er zelden gewag van gemaakt in klimaatrapporten.
Om iets te doen aan de toenemende klimaatellende, wordt vaak de nadruk gelegd op gedragsverandering: minder consumeren, minder vlees eten, minder vliegen, etc. Maar hoe zit het met ‘minder kinderen’? De link met gedrag lijkt onontkoombaar, - tenzij er een grote toename is in ‘onbevlekte ontvangenissen’, maar mij niet bekend.
In het artikel (1) doet de auteur verslag van zijn speurtocht door IPCC-rapporten. ‘Op de termen ‘birth control’, ‘family planning’ of ‘contraception’ gaf de zoekfunctie geen sjoege. ‘Fertility’ wordt genoemd, maar vooral in verband met bodemvruchtbaarheid. Het rapport spreekt in volstrekt heldere termen uit dat bevolkingsgroei en toename van de welvaart de twee sterkste aanjagers (strongest drivers) zijn van de uitstoot aan fossiel CO2 maar verbindt daar verder geen enkele conclusie aan. Geboortebeperking is onbespreekbaar.’
Opmerkelijk. Kennelijk ligt het politiek gevoelig.
Noot:
.1) Termen als ‘birth control’, ‘family planning’ of ‘contraception’ (NRC, 10-6-22)
https://www.nrc.nl/nieuws/2022/06/10/de-broeikasgassen-van-nieuwe-kinderen-a4133077?t=1655116462
zondag 5 juni 2022
Iets doen aan hét probleem van onze tijd: klimaatverandering/ ‘Klimaat – Actie & Reflectie – Platform (KARP)’
.
Heb besloten om méér te gaan doen aan hét probleem van onze tijd: klimaatverandering. Ik wil van mijn pessimisme af, en hoop velen met mij. Er is van alles gaande – zoals de oorlog in Oekraïne en de nasleep van corona -, maar dat maakt de verandering van het klimaat niet minder relevant.
Het is duidelijk dat iets doen aan klimaatverandering alleen kans van slagen heeft door samenwerking. Als eerste stap heb ik daarom enkele groepen gecreëerd, zowel op Facebook (1) als ook op LinkedIn (2): ‘Klimaat – Actie & Reflectie – Platform (KARP)’. Deze groepen willen een platform bieden aan allerlei initiatieven, met klimaatverandering als gemeenschappelijke noemer.
Te denken valt aan: melding maken van eco-events, acties (ook ludieke), discussiebijeenkomsten, eco-filosofie, protest, retraites, discussies online (zoom), vieringen, klima-borrels, leesgroepen, eco-feesten, wandelen-voor-het-klimaat, voeding, tips, etc. Zowel lokaal, als iets verder weg. En virtueel de hele wereld!
Er is van alles mogelijk, willen we iets doen aan de klimaatverandering.
Tussen de suggesties zitten er ook enkele die je misschien niet zo snel met actie of klimaatverandering associeert, zoals klima-borrels, vieringen en eco-feesten. Toch lijkt het me het beste om dit soort feestelijkheden ook op de agenda te zetten. Enerzijds om het klimaat ‘sexiër’ te maken dan het vaak wordt gepresenteerd. Anderzijds de aarde, de natuur en ons samenleven met dieren en planten zijn een feestje waard. Het betreft tenslotte ons bestaan (en overleven) in meest directe zin.
De klimaatverandering en de crises die ermee gepaard gaan, zijn existentieel een ongekende uitdaging en van mondiaal formaat. Het is de vraag of er ooit een uitdaging is geweest die zo groot en alomvattend is geweest als de huidige, en met zulke ingrijpende gevolgen, tot en met gezamenlijk overleven. To be or not be!
Klimaatverandering is niet iets dat ons geheel onverwachts overkomt, noch is zij een natuurgebeuren, zoals aardbevingen en vulkaanuitbarstingen, waar we qua oorzaak part noch deel aan hebben. Nee, we hebben er weet van, al enige decennia, en we spelen er zelf een hoofdrol in. We kunnen er dus niet onderuit.
Behalve op handelen en politiek, doet de klimaatverandering ook een forse aanspraak op ons denken, op filosofie, en ook op religie en spiritualiteit. Het is zeer de vraag of bestaande levensbeschouwingen en hun mens- en wereldbeelden ongeschonden uit de komende crises zullen komen. Want ja, zijn de bestaande levensbeschouwingen niet medeschuldig aan de ontstane situatie? Het zou kunnen dat het allemaal op de schop moet!
In alle opzichten is er dus werk aan de winkel!
Noten:
.1) https://www.facebook.com/groups/407241361122961
.2) https://www.linkedin.com/groups/12674412/
vrijdag 3 juni 2022
China en de veranderende wereldorde
Hoe ziet de wereld er over enkele decennia uit? Anders dan nu. Waarschijnlijk met China als de economische wereldleider. Een aflevering van Tegenlicht (1) laat goed zien hoe de wereldsituatie eruitziet vanuit Chinees standpunt bekeken, - met Europa in de periferie... Ontnuchterend en zeer verhelderend. Een must-see voor wie benieuwd is naar wat er komen gaat!
Enkele puntjes:
Het is al vaak gezegd: na de oorlog in de Oekraïne (of tegelijk, als het lang gaat duren), komt Taiwan. Weinigen twijfelen eraan dat China ervoor gaat zorgen dat Taiwan weer onderdeel wordt van het Chinese rijk. De vraag is alleen wanneer en hoe. En dat zal slechts één zet zijn in het spel van de grote veranderingen dat bezig is gespeeld te worden op de geopolitieke wereldbord.
Deze zet kán vergaande gevolgen hebben, afhankelijk van hoe de VS gaat reageren op de Chinese inlijving van Taiwan. En als het uit de hand loopt, zullen de gevolgen ingrijpender zijn dan wat we nu meemaken met Oekraïne, vanwege de economische verstrengeling met China.
Wat de documentaire voor mij duidelijk maakt:
. De wereldkaart ziet er voor China heel anders uit dan voor Europeanen;
. China is simpelweg aan het teruggaan naar de positie als economische wereldmacht die het altijd heeft gehad, behalve de afgelopen paar eeuwen;
. Rusland is een economische dwerg naast China, maar beide kunnen elkaar goed gebruiken, zij het om verschillende redenen;
. De hegemonie van de VS heeft haar langste tijd gehad, ook al zal dat waarschijnlijk niet zonder slag of stoot gaan;
. Het principe dat handel vrede brengt zou met de oorlog in Oekraïne ter ziele kunnen zijn gegaan.
Als ik tot me door laat dringen in welk proces we zitten, dan bekruipt me het gevoel dat de coronapandemie slechts een prelude was op een lange periode van grote veranderingen op het wereldtoneel (nee, geen complottheorie... ;-) ), - veranderingen waar ook wij als gewone burgers meer en meer mee te maken zullen gaan krijgen, zeker wanneer de spanningen tussen de VS en China zullen toenemen en wanneer economische ketens in het wereldwijde netwerk van wederzijdse afhankelijkheid zullen worden verstoord of doorbroken.
In het geval van conflict zullen beide zijden de gevolgen ervan ondervinden, maar de reacties van Westerlingen en Chinezen zullen nogal verschillend zijn. Zoals een van de geïnterviewden het verschil kenschetst: Westerlingen zijn ingesteld op het ‘najagen van geluk’, terwijl Chinezen gewend zijn aan ‘eating bitterness’, een gevleugelde uitdrukking in het Rijk van het Midden; ‘zij zijn experts in lijden’.
Waarschijnlijk zijn ‘wij’ in het Westen te naïef en te zelfgenoegzaam om in de gaten te hebben welke veranderingen eraan zitten te komen. Ons beeld van de wereld, en van niet-Westerse landen (nl dat zij willen worden zoals wij), zou er wel eens hopeloos naast kunnen zitten.
Hoe er iets aan te doen? Minstens: de wereld bekijken vanuit meerdere perspectieven, - en vooral andere perspectieven dan het ons bekende, namelijk het Westerse perspectief. In ieder geval is eurocentrisme totaal achterhaald aan het worden. ‘Wij’ komen steeds meer aan de rand van het wereldgebeuren te liggen, ervan uitgaande dat het economische en geopolitieke zwaartepunt steeds meer rond de Stille Oceaan komt te liggen...
Tenslotte enkele vragen die bij me opkomen:
Waar zijn we naar op weg? Naar een multipolaire wereld? Zouden we ons daarop moeten instellen? En wat zouden daarvan de consequenties zijn? Accepteren dat alle polen en hun invloedssferen (zoals China, Rusland, VS, Islamitische wereld en Europa) hun eigen culturele en ethische waardensystemen hebben en dat we die verschillen dienen te respecteren? Of blijft er sprake van een universele maatstaf voor menswaardigheid en mensenrechten? Hoe zal het rechtvaardigheid vergaan in wat er komen gaat? Is populisme – dat doorgaans het belang van eigen volk, cultuur of beschaving vooropstelt – een uiting van het streven naar multipolariteit in de wereld? En zou het ook anders kunnen? Kortom: Zal de veranderende wereldorde een herijking van culturele en ethische waarden teweegbrengen?
Veel vragen dus, opgeroepen door groeiende onvanzelfsprekendheid.
Noot:
.1) De wereldkaart volgens China (VPRO – Tegenlicht, NPO 2, 4-4-22)
De toekomst van de mensheid: zijn we erop voorbereid? N.a.v. Harari
Zijn we op enigerlei wijze voorbereid op de toekomst? En dan heb ik het niet over eeuwen, maar over de komende decennia. Historicus Yuval Noah Harari schildert een toekomstbeeld dat te denken geeft (1). In de video komen tal van kwesties langs, ook in de Q&A (2).
Om te beginnen: scholing en werk in de (nabije) toekomst. De ontwikkelingen gaan snel. Wat jongeren – mijn zoon, bijvoorbeeld – nu leren op school, zal over 20 of 30 jaar waarschijnlijk nutteloos zijn. Hoe de arbeidsmarkt er dan uit zal zien is uiterst onzeker. Waarop je dan als tiener of twintiger voor te bereiden, en hoe? En hoezeer zullen ook degenen die nu werken zich moeten vernieuwen om mee te blijven doen?
De kans is groot dat robots en computerprogramma’s steeds meer van ons werk overnemen, simpelweg omdat ze meer weten, efficiënter zijn, en onvermoeibaar. (Te denken valt aan productie, vervoer en medische zorg, bijvoorbeeld.) Zal dat ertoe leiden dat steeds meer mensen ‘economisch nutteloos’ worden? Of zullen zij het moeten doen met ‘bullshit-jobs’? En waarom zou een markteconomie nog in hen investeren?
Plus gerelateerde issues. Zoals het verschil tussen ‘intelligentie’ en ‘bewustzijn’, - met robots die alsmaar intelligenter worden, maar nog steeds nul bewustzijn hebben.
En politiek die volkomen achterblijft, m.n. in het meenemen van de implicaties & consequenties van de digitale revolutie in de diverse visies op de toekomst, - als er al sprake is van een visie...
Etc.
Filosofisch rijst de vraag: Wordt het geen tijd om onze visie op de menselijke conditie grondig te herzien? Immers, blijven wij mensen dezelfde, of zullen wij ook anders worden door de ingrijpend nieuwe omstandigheden? Kunnen we er wel van uitgaan dat de menselijke natuur een constante is en niet zal mee-veranderen door wat er nu gaande is, vanwege de digitale revolutie die alles verandert?
Volgens Harari worden filosofie en ethiek steeds belangrijker, ook om heel praktische redenen: problemen die eeuwenlang zijn bediscussieerd (maar zonder consequenties bleven) blijken opeens heel concreet te worden: ingenieursproblemen worden filosofische problemen, - mits filosofie meebeweegt met de nieuwe ontwikkelingen. (Veel filosofie lijkt wat dat betreft hopeloos achter te lopen, m.n. door alsmaar te blijven kluiven op botten uit het verleden... )
Anyway, food for thought!
Noten:
.1) The Future of Humanity – with Yuval Noah Harari
https://www.youtube.com/watch?v=XOmQqBX6Dn4
.2) Voilà, de Q&A bij de lezing. Ook heel boeiend.
Q&A - ) The Future of Humanity – with Yuval Noah Harari
https://www.youtube.com/watch?v=Lt7votAzI78
Moederdag, terug naar het origineel, met oproep tot vrede
Ik pleit ervoor om Moederdag in haar oorspronkelijke glorie te herstellen, namelijk als dag om moederschap te vieren in combinatie met oproep tot vrede, - zoals het ook aanvankelijk bedoeld was.
In 1870 schreef Julia Ward Howe – een bekende, Amerikaanse suffragette en voorvechtster van afschaffing van slavernij – een gedicht, ‘The Battle Hymn of the Republic’, waarin zij moeders oproept om zinloos bloedvergieten te beëindigen: het doden van elkaars zonen, zowel in de Amerikaanse burgeroorlog als ook in de Frans-Duitse oorlog.
Zou het niet mooi zijn als de jaarlijkse Moederdag niet alleen een gelegenheid zou zijn om moeders in het zonnetje te zetten, maar ook een oproep, gedaan door de moeders, om hun kinderen te laten ophouden met oorlog voeren?
Al is de context een andere, het doet denken aan het toneelstuk van de Griekse komedieschrijver Aristophanes, ‘Lysistrata’ (411 v Chr), waarin vrouwen uit Athene en Sparta in seksstaking gaan, uit protest tegen het aanhoudende wapengekletter.
Het gedicht van Julia Ward Howe, ter ere van Internationale Moederdag, 1870:
"Arise, then, women of this day!
Arise all women who have hearts...
We women of one country
Will be too tender of those of another country
To allow our sons to be trained to injure theirs...
In the name of womanhood and humanity, I earnestly ask
That a general congress of women without limit of nationality
May be appointed and held at some place deemed most convenient
And at the earliest period consistent with its objects
To promote the alliance of the different nationalities,
The amicable settlement of international questions.
The great and general interests of peace."
[Eerder bericht op Facebook, 9-5-22]
Fijn, het kan weer!
.
Fijn het kan weer!
Dagelijks berichten over excessief weer.
Mislukkende oogsten en ondraaglijke hitte in India, twee maanden eerder dan reeds gebruikelijk.
Onverwacht zwaar weer in Duitsland en Zuid-Limburg – maar toch, “het viel mee”.
‘Historische’ hittegolven in een dozijn staten van de VS, en het is nog maar mei.
In Irak de negende zandstorm in minder dan twee maanden...
Enzovoort. Enzovoort.
We zien het gebeuren op het Nieuws.
We lezen erover, als de krantenredactie het nog de moeite waard vindt.
En pakken vervolgens massaal het vliegtuig naar vakantiebestemmingen, dichtbij en ver weg.
Want ja, het kan weer, eindelijk!
We hebben er zolang op gewacht.
En inderdaad: ga! zou ik zeggen.
Zolang het weer kan, zou ik elke gelegenheid aangrijpen!
;-)
[Eerder bericht op Facebook, 22-5-22]
zaterdag 14 mei 2022
Pleidooi voor (scholing in) wetenschappelijk denken
Een boeiend pleidooi voor scholing in wetenschappelijk denken door Carl Sagan (1). Wat is het belang ervan?
Sagan noemt drie redenen. Niet alleen is het van belang 1) met het oog op de ontwikkeling van wetenschap en technologie, maar ook om 2) kritisch te kunnen kijken naar bizarre opvattingen: complottheorieën, spiritueel & religieus pseudo-weten, en andere vormen van magisch denken. En, niet onbelangrijk: om 3) bestuurders en parlementariërs de nodige achtergrond/ondergrond te geven bij het beslissen over zaken waarin (nieuwe) technologie een grote rol speelt, en dat is bij steeds meer politiek-maatschappelijke kwesties het geval.
Hoe kunnen politici besluiten over zaken waar ze geen verstand van hebben, terwijl wetenschap en technologie wel steeds meer ons leven bepalen?
En in het algemeen: hoe kunnen wij burgers ons een oordeel vormen over allerhande opvattingen die de ronde doen, wanneer ons oordeelsvermogen niet kritisch is gevormd, onder andere door wetenschappelijk denken?
Het interview met Carl Sagan gaat over het Amerika van de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw. Wat hij inbrengt is evenwel ook van toepassing op onze tijd en op Europa. Het zal niet moeilijk zijn om vergelijkbare voorbeelden op te voeren.
Ook doet hij enkele behartenswaardige opmerkingen over de verhouding religie/ wetenschap, - iets wat in het huidige Amerika wederom speelt (of nooit is weggeweest), en dat ook in Europa weer lijkt te gaan opspelen.
Wat pleit voor wetenschappelijk denken? Zorgvuldig onderzoek doen, op zoek naar bewijs, en het bevragen van opvattingen op evidentie. Uitgaan van voorlopigheid (het kan toch anders zijn dan gedacht), en het uithouden van onzekerheid, van (nog)-niet-weten, bij gebrek aan bewijs, in plaats van te schieten in pseudo-zekerheid. En vooral: nieuwsgierigheid en blijven onderzoeken.
Helaas zijn tal van kwesties ondertussen verweven geraakt met identiteit, waardoor overtuigingen geen eventuele uitkomsten zijn, maar emotioneel geladen uitgangspunten, en waardoor de loopgraven zich alsmaar meer verdiepen, - identiteitspolitiek lijkt me een van ergste epidemieën van deze tijd, erger dan Covid en moeilijker te bestrijden; het is een sluipend en alles-doortrekkend gif. Maar wellicht dat wetenschappelijk denken toch enigszins een rem kan zetten op deze polariserende ontwikkelingen, mits erin zo breed mogelijk wordt geschoold.
Enkele citaatjes:
‘The thing about science is, first of all, it’s after the way the universe really is and not what makes us feel good, and a lot of the competing doctrines are after what feels good and not what’s true.’
‘Humans have had this way of magical thinking through all of our history. The problem is that today technology has reached formidable maybe even awesome proportions and so the dangers of thinking this way are larger, not that this a new kind of thing.’
‘We’ve arranged a society on science and technology in which nobody understands anything about science and technology, and this combustible mixture of ignorance and power sooner or later is going to blow up in our faces. I mean, who is running the science and technology in a democracy if the people don’t know anything about it.’
Noot:
.1) Carl Sagan Issues a Chilling Warning to America in His Final Interview (1996)
dinsdag 10 mei 2022
DRUK, DRUK, DRUK
Is het een goed teken wanneer je het ‘druk’ hebt? Je komt iemand tegen, en vraagt hoe het met hem gaat, en hij zegt: ‘druk, druk, druk’. Moet je dan blij voor hem zijn? Of het juist betreuren?
Ik heb het altijd een dubieuze kwestie gevonden. Okay, als het ‘moet’, dan is het niet anders. Maar als het ook anders kan, is het dan zo gunstig om het alsmaar ‘druk’ te hebben?
Vooral als iemand er ook nog trots op is druk te zijn, heb ik er moeite mee om hem (of haar) ermee te feliciteren. Met wat eigenlijk?
Kierkegaard is er duidelijk in (1). Hij ziet druk-zijn als de grootste bron van ongeluk.
Citaatje: ‘Of all ridiculous things the most ridiculous seems to me, to be busy — to be a man who is brisk about his food and his work.’
Reden? Escapisme. Weglopen van jezelf. Weglopen van je eigen leven.
‘The unhappy person is one who has his ideal, the content of his life, the fullness of his consciousness, the essence of his being, in some manner outside of himself. The unhappy man is always absent from himself, never present to himself. But one can be absent, obviously, either in the past or in the future. This adequately circumscribes the entire territory of the unhappy consciousness.’
Met als belangrijkste ontsnappingsroutes: hoop en herinnering.
Wat is (minimaal) nodig om wel gelukkig te leven, volgens Kierkegaard? ‘It is only the person who is present to himself that is happy.’ En kan dat als je alsmaar druk bent?
Anyway, als je druk-zijn als een keuze beschouwt, waar kies je dan voor? Waartoe besluit je, wanneer je besluit om druk te zijn? En als je die vraag hebt beantwoord, wil je dan nog steeds druk zijn?
Noot:
.1) Kierkegaard on our greatest source of unhappiness
zondag 1 mei 2022
Voor op mijn begrafenis (XV): films
(Eerdere afleveringen van 'Voor op mijn begrafenis' staan op een andere weblog: http://driesboele.blogspot.com )
Film! Om mijn vrienden, familie, collega’s, bekenden, vijanden en anderen die wel eens aan mij denken ook enig cinematografisch kijkplezier te bieden op mijn begrafenis, heb ik een lijst met favoriete films opgesteld (zie hieronder). De volgorde is volstrekt willekeurig.
Graag zit ik in een bioscoop. Vooral de setting spreekt me aan: donkere zaal, samen met anderen, die tijdelijk hun mond houden – althans, dat zou mooi zijn -, en je kunt niet weg (naar de koelkast, bijvoorbeeld).
Het duister van de bioscoop heeft een speciaal effect: alsof het allemaal in mijn geest in scène wordt gezet, in een uitbreiding van mijn mentale ruimte, bevolkt door personages, omgevingen en gebeurtenissen die me zowel vreemd als bekend voorkomen. Er is een vrije uitwisseling met wat er zich allemaal in mijn bewustzijn ophoudt en vooral ook mijn on-bewustzijn. Intrigerend wat film allemaal kan losmaken, en meer dan dat. Heb ik er ervaringen en gevoelens bijgekregen door naar films te kijken? Hebben zij mijn beleving gevormd? En mijn verlangens?
De verbeelding heeft zich als speelveld vernieuwd sinds de uitvinding van de film, en de donkerte van de bioscoopzaal is daarin een belangrijk element: een soort tempel voor de uitvergroting van het innerlijk, inclusief de duistere krochten van de ziel. Onze realiteit is nog fictiever geworden dan zij al was. Met film als gelegenheid bij uitstek om zich dat bewust te worden!
Een aantal films heb ik al meerdere keren gezien, sommige zelfs 6 of 7 keer, maar dat doet er niet toe. Ik zou ze allemaal met jullie nog een keer willen zien, op mijn begrafenis; zelf zal ik meekijken door een gaatje in mijn kist. We kunnen er een festival van maken!
Het zijn er veel, en misschien moeten we af en toe pauze houden, waarin je naar huis kunt om minder belangrijke dingen te doen, zoals werk; dat moet tenslotte ook gebeuren. Of om zelf iets te creëren.
Ik twijfel er niet aan dat we een goede tijd samen zullen hebben met het zien van deze weelde aan films! Wat de selectie zegt over mij, zou ik niet weten. Het zegt in ieder geval dat de artistieke creativiteit groot is en zeer divers. Bravo! Kunst: het leven vieren in creativiteit – is altijd een van mijn motto’s geweest. En het mooie van film is: het dagelijks leven lijkt zo veel boeiender dan het vaak in werkelijkheid is. Ook dat is een verdienste van de kunsten!
Oh ja, ook de vertoning kan in willekeurige volgorde. Iets met voorkeurstemmen of iets dergelijks. Wellicht dat het interessante gesprekken teweegbrengt. Ben benieuwd wat ik te zien krijg en wanneer, en dat vanuit mijn donkere kijkdoos!
En vertoon dan tussendoor ook een documentaire: ‘The Pervert’s Guide to Cinema’, gemaakt door Slavoj Zizek, uit 2006 (zeker ergens te vinden op het web). Zizek is een van mijn favoriete Youtube-verschijningen. Ditmaal is zijn presentatie niet gelardeerd met obscene grappen, maar wel een interessante kijk op film. Ooit was film een van mijn hoofdvakken op de universiteit waarop ik zat toen ik in Parijs woonde. Ook toen waren er pogingen om het kijken naar films meer te laten worden dan het zien van een gefilmd spektakel. Het bleef bij pogingen. Zizek heeft een bril op die me anders naar het witte doek heeft doen kijken. Een optie in optiek.
Veel plezier ermee, en tot ziens!
P.S.1
Interessante filmseries heb ik weggelaten, omdat dan niemand meer toekomt aan werk en zo. Maar mocht er veel animo voor zijn, dan kunnen zij natuurlijk getoond worden. Ik lig er klaar voor!
Ik denk aan: Twin Peaks (Lynch); Dekalog (Kieslowski); Heimat (Reitz); The Kingdom (Von Trier); Harry Potter (alle films); Borgen; Het geheime dagboek van Hendrik Groen; Weissensee; The Queen’s Gambit; Squid Game. Onder andere.
Series heb ik vaak vermeden, vanwege verslavingsgevoeligheid. Maar goed, dat is nu anders. Youtube lijkt mij het beste hiernamaals. Na mijn begrafenis zal ik daar vaak te vinden zijn. Ik heb er lang van gedroomd; dat gaat nu dus werkelijkheid worden!
P.S.2
Mijn begrafenis heb ik uitgesteld tot ná 2059. Tijd genoeg dus om nieuwe films te zien, of oude films die ik nog niet gezien heb. Wellicht komt er een aanvulling op onderstaande lijst. Ben benieuwd welke films jij, de lezer, zou noemen die er nog niet opstaan!
MIJN PERSOONLIJKE FILMLADDER
(Volgorde is willekeurig)
. Groundhog Day (Ramis, 1993)
. Joker (Philips, 2019)
. Amélie - Le Fabuleux Destin d’Amélie Poulain (Jeunet, 2001)
. Seven (Fincher, 1995)
. The Invention of Lying (Gervais/ Robinson, 2009)
. The Matrix (The Wachowski’s, 1999)
. Amadeus (Forman, 1984)
. Fight Club (Palahniuk, 1999)
. Parasite (Bong Joon-Ho, 2019)
. Monty Python and the Holy Grail (Gilliam/ Jones, 1975)
10
. Monty Python’s Life of Brian (Jones, 1979)
. Seven Samurai (Kurosawa, 1954)
. Der Untergang (Hirschbiegel, 2004)
. Back to the Future (Zemeckis, 1985)
. Dead Poets Society (Weir, 1989)
. The Karate Kid (Avildsen, 1984)
. Delicatessen (Caro/ Jeunet, 1991)
. The Truman Show (Weir, 1998)
. One Flew Over the Cuckoo’s Nest (Forman, 1975)
. La dolce vita (Fellini, 1960)
20
. Otto e mezzo (Fellini, 1963)
. Apocalypse Now (Coppola, 1979)
. Het offer (Tarkovski, 1986)
. Andrej Roebljov (Tarkovski, 1966)
. Stalker (Tarkovski, 1979)
. Solaris (Tarkovski, 1972)
. Liebe in den Gängen (Stuber, 2018)
. Manifesto (Rosefeldt, 2015)
. Het Net (Kim Ki-Duk, 2016)
. 2001: A Space Odyssey (Kubrick, 1968)
30
. The Shining (Kubrick, 1980)
. Dr Strangelove (Kubrick, 1964)
. Das Leben der Anderen (Donnermarck)
. Being There (Ashby, 1979)
. Sátántangó (Béla Tarr, 1994) [duurt 7,5 uur!]
. Festen – The Celebration (Vinterberg, 1998)
. Citizen Kane (Welles, 1941)
. The Godfather, deel I, II en III (1972, ’74, ‘90)
. La Haine (Kassovitz, 1995)
. De Poolse Bruid (Karim Traïdia, 1998)
40
. Viridiana (Bunuel, 1961)
. Le Charme discret de la bourgeoisie (Buñuel, 1972)
. Cet objet obscur de désir (Bunuel, 1977)
. Un Chien Andalou (Bunuel, 1929)
. Salò o le 120 giornate di Sodoma (Pasolini, 1975)
. Una giornata particulare (Scola, 1977)
. Novecento (Bertolucci, 1976)
. Ladri di biciclette – Fietsendieven (Sica, 1948)
. Blue Velvet (Lynch, 1986)
. Wild at Heart (Lynch, 1990)
50
. Mulholland Drive (Lynch, 2001)
. Paradies Liebe/ Glaube/ Hoffnung (Seidl, 2012, 2013)
. Breaking the Waves (Von Trier, 1996)
. Idioterne – Idioten (Von Trier, 1998)
. Fitzcarraldo (Herzog, 1982)
. Tokyo monogatari – Tokyo Story (Ozu, 1953)
. Gebroken spiegels (Gorris, 1984)
. Vertigo (Hitchcock, 1958)
. Psycho (Hitchcock, 1960)
. The Birds (Hitchcock, 1963)
60
. Het slangenei (Bergman, 1977)
. Het zevende zegel (Bergman, 1958)
. Persona (Bergman, 1966)
. La Grande Bellezza (Sorrentino, 2013)
. The Wall – Pink Floyd (Parker)
. Hannah Arendt (Von Trotta, 2012)
. Down by Law (Jarmusch, 1986)
. Stranger than Paradise (Jarmusch, 1989)
. 12 Angry Men (Lumet, 1957)
. The Kid (Chaplin, 1921)
70
. Modern Times (Chaplin, 1936)
. The Great Dictator (Chaplin, 1940)
. Gandhi (Attenborough, 1982)
. Duck Soup – Marx Brothers (McCarey, 1933)
. Trois Couleurs: Bleu (Kieslowski, 1993)
. Abel (Warmerdam, 1986)
. Rosemary’s Baby (Polanski, 1968)
. Le locataire (Polanski, 1976)
. Jurassic Park (Spielberg, 1993)
. The Silence of the Lambs (Demme, 1991)
80
. The Addams Family (Sonnenfeld, 1991)
. La Grande Bouffe (Ferreri, 1973)
. Carrie (De Palma, 1976)
. The Cook, the Thief, His Wife & Her Lover (Greenaway, 1989)
. Sorry We Missed You (Loach, 2019)
Ik ben er vast een paar vergeten, maar ja, welke?
zaterdag 30 april 2022
Tijd voor een nieuwe partij, de NOZ: de Na Ons de Zondvloed partij !
Het ziet er weer geweldig uit! De meesten van ons maken zich wel zorgen over klimaatverandering, maar het aantal mensen dat vindt dat er méér moet worden gedaan neemt af. (1) Fantastisch toch! Ik had al zo’n vermoeden toen ik hoorde over Schiphol dat het aantal passagiers niet aankan die er vanwege meivakantie op uittrekken.
Misschien moeten we een nieuwe politieke partij oprichten: ‘Na Ons de Zondvloed’, de NOZ. Deze partij zou in principe een van de grootste moeten worden, zo niet de absolute meerderheid behalen.
(Ik dacht eerst nog aan: de ‘Wij Willen het Beste voor onze Kinderen’-partij, de WWBK, maar behalve dat de naam wat te lang is, zullen sommigen zich uitgesloten voelen, en dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn van een nieuwe, brede volkspartij. Ook heb ik gedacht aan de Wil Van het Volk-partij, de WVV, maar daarvoor geldt hetzelfde.)
Het partijprogramma van de NOZ is tamelijk simpel. Ik dacht aan 16 punten. Ze zijn gemakkelijk te onthouden:
.1) Klimaatactie, ja, maar alleen zolang we er geen last van hebben. En alleen wanneer iedereen meedoet, vrijwillig.
.2) Uitstoot broeikasgassen verminderen, hoezo? Immers, the sky is the limit; dus waar hebben we het over!
.3) Maximumsnelheid terug naar 130 km/u, en dat is eigenlijk al een inperking van onze vrijheid.
.4) Vliegreizen stimuleren en zo goedkoop mogelijk houden, want goed voor de mondiale economie. Bovendien, wie niet beweegt blijft stilstaan. En we werken er hard voor.
.5) Een extra Schiphol; iedereen wil vliegen, en daar hebben we ook recht op.
.6) Extra geld voor hulpverleners ter bestrijding van vlieg- en vleesschaamte, want slecht voor de volksgezondheid.
.7) Grote, vervuilende bedrijven met rust laten; het zou hun producten alleen maar duurder maken, of nog erger: ze verhuizen.
.8) Aan ‘stikstof’-reductie doen we niet, - overigens een verkeerde naam, zo negatief; dus prijsvraag voor een betere, vriendelijker term.
.9) Boeren met rust laten; zij moeten ook eten.
.10) Woningbouw ongelimiteerd door laten gaan; wie wil niet ruimer wonen, of een tweede huis.
.11) Veel vlees blijven eten; zo niet, dan leven al die koeien en varkens voor niets, en zullen ze uiteindelijk uitsterven, hetgeen niet de bedoeling kan zijn van de schepping.
.12) Partijen afschaffen die telkens weer beginnen over klimaatverandering; zij zijn ondemocratisch, verstoren de gemoedsrust en gaan overduidelijk in tegen de wil van het volk.
.13) Wetenschap afschaffen en wetenschappers omscholen; hun mening kost onnodig veel geld.
.14) Leef onbekommerd in het hier-en-nu, denk niet aan de toekomst; zoals elke spiritualiteit je zal verzekeren: morgen komt later. Wie dan leeft, wie dan zorgt.
.15) Een ander advies – gratis en voor niets – en beter voor uw welzijn en nachtrust: mijd het nieuws, vooral wanneer het gaat over klimaatverandering. Het meeste klopt niet. En er is zoveel méér in het leven! Als er echt iets belangrijks gebeurt, dan hoort u dat van ons!
.15a) De NOZ is bezig met het oprichten van een GOED NIEUWS-zender (inclusief sociale media), met uitsluitend positief en ander nieuws dat u graag wilt horen. Zoals kook-, reis- en misdaadprogramma’s. En ook: Red dieren in nood. Om maar iets te noemen. Ter bevordering van de volksgezondheid. Gezondheid voor alles!
.16) En tenslotte nog een principe: te allen tijde economische groei blijven stimuleren; zo niet, dan gaan we ten onder. Dus: alsjeblieft, blijf zo veel mogelijk kopen en consumeren. Daar worden we allemaal beter van!
(Ben ik nog iets vergeten? Laat het me weten. De nieuwe partij zal uw wil, de Wil van het Volk respecteren!)
Met dit programma gaat de NOZ ongetwijfeld de grootste partij worden bij de komende verkiezingen. Met het uitdrukkelijke verzoek aan de kiezers, uiteraard, om hun wensen serieus te nemen! Wees authentiek, zorg goed voor jezelf, en vergeet ‘leuk’ en ‘lekker’ niet, want daar doen we het voor. Met uw steun en inbreng zijn wij van succes verzekerd. Leve de NOZ!
;-)
Noot:
.1) Klimaatzorgen blijven hoog maar roep om extra actie neemt af. (I&O research, 29-4-22)
https://www.ioresearch.nl/actueel/klimaatzorgen-blijven-hoog-maar-roep-om-extra-actie-neemt-af/
vrijdag 29 april 2022
Pleidooi voor een ‘hoopvol pessimisme’
In bijgaand artikel een pleidooi voor een ‘hoopvol pessimisme’ – interessante combinatie en passend bij deze tijd! (1) Zeer het lezen waard.
Waarom het hoopvolle pessimisme me wel vrolijk stemt. (Een persoonlijke opsomming)
.1) Het heeft oog voor wat er gaande is, en dat is niet best. (Het ergste komt nog.)
.2) Het erkent dat we in andere tijden leven, met een onzekere toekomst, m.n. door klimaatverandering en digitale revolutie. (Het moet eens afgelopen zijn met het terug verwijzen naar filosofen, wijsheidsleren en verlossingsgeloven uit lang vervlogen tijden. Wat hebben we daaraan ter verheldering van wat er nu gaande is? Waarom zouden zij nog van toepassing zijn op onze tijd en onze problemen?)
.3) Het erkent dat het niet allemaal vanzelf wel ‘weer goed zal komen’. (Inderdaad, ik word onpasselijk van optimisme dat blind en gemakzuchtig meent dat alles wel weer ‘op z’n pootjes terecht’ zal komen, dat er eigenlijk ‘niets bijzonders aan de hand’ is, dat het ‘nooit anders’ is geweest, dat we wel de (technische) middelen zullen (uit)vinden om de ‘uitdaging’ aan te gaan – ook zo’n vreselijk woord -, en dat we er altijd ‘uit zullen komen’, - kortom, de simplisten, de ‘positivos’ onder de slechtzienden, met alleen oog voor de eigen situatie.)
.4) Het erkent ook dat we niet alles in onze macht hebben, individueel noch collectief, misschien zelfs verre van dat.
.5) En het erkent dat inspanning ertoe doet, ook al zou kunnen blijken dat het onvoldoende is of mislukt; de inspanning telt.
.6) En belangrijk: het sluit niets uit voor het verdere verloop: het kan nog slechter gaan, maar het kan ook béter gaan.
Kortom, hoopvol pessimisme ziet dat het slecht gaat, en steeds slechter, maar het zou ook weer beter kunnen gaan, ook al ziet het er niet zo uit. En we kunnen er niet alles van verwachten, maar toch, inspanning doet ertoe.
Noot:
.1) Mara van der Lugt, Look on the dark side (In: Aeon, 26 April 2022)
Abonneren op:
Posts (Atom)