Amor fati in tijden van corona en klimaatverandering: kan dat?

Vanavond is de eerste bijeenkomst van de cursus ‘Amor fati: liefde voor het lot’. Ik heb de cursus al vaker gegeven. (Voor het eerst in 2012, en ook later, o.a. in 2018.) De inzet van de cursus zal nu heel anders dan eerder. 

 

Eerder sprak het thema mij enorm aan. Het biedt zicht op voluit thuis geraken in de wereld, actief, betrokken en creatief, en om daarbij te vertrekken vanuit een ‘diepe’ levensaanvaarding. Niet bij voorbaat oordelen of veroordelen, noch het leven afmeten aan een vooropgezet plan of schema. Leven is veranderen, is worden. Dat kan alle kanten op, maar zeker ook de positieve. 

 

Door de coronacrisis is dat anders geworden. Of minstens: de kwestie stelt zich anders. Leven en wereld zijn – voor mij – fors complexer geworden, met vragen die het niet gemakkelijk maken om uit te gaan van acceptatie, als basis. 

 

Hoe ga ik om met reacties op de coronamaatregelen die ik echt niet begrijp en die ik vaak ook kwalijk vind? Te meer, daar deze reacties tot gevolg hadden – en hebben – dat de crisis onnodig lang voortduurt, inclusief zieken, doden en overbelasting van zorgpersoneel, en dat wereldwijd. Hoe dan ‘amor fati’ te betrachten? 

 

En behalve de coronacrisis is er de klimaatverandering, plus daarmee gelinkte crises en conflicten, en dat in toenemende mate. Hoe wij mensen bezig zijn – en blijven – zal ertoe leiden dat de wereld er over 50 à 100 jaar onherkenbaar anders uit zal zien, en niet ten positieve. Hoe dan ‘het lot liefhebben’? 

 

Ben benieuwd wat de cursus mij zal brengen in vergelijking met eerdere keren dat ik hem gaf. Mijn uitgangspunt is dat er alleen sprake is van filosofie (opgevat als wijsbegeerte) wanneer je jezelf op het spel zet. En dat geldt ook voor de docent. We zullen zien!

 

Restaurant coronacheck discriminatie?

Een restaurant in Utrecht, Waku Waku, weigert te checken op corona, met de mededeling dat het weigert te discrimineren. (1) De gemeente heeft het restaurant gesloten. Sinds enkele dagen zijn er protesten van sympathisanten.

 

Er ontgaat mij iets. Ik slaag er niet in om de acties van het restaurant Waku Waku in verband te brengen met discriminatie. Iedereen heeft toegang tot het restaurant, mits je kunt laten zien dat je niet besmet bent met het coronavirus, met coronapas of met een recente test. Waar zit het discriminerende?

 

Als ik naar een zwembad ga, moet ik een kaartje kopen. Anderen hebben een abonnement en kunnen op vertoon ervan doorlopen. Is er dan sprake van discriminatie? Je kunt er tegen zijn dat je iets moet betalen om te mogen zwemmen, maar dan zul je moeten zorgen dat er in je gemeente een politieke meerderheid komt die maakt dat zwemmen gratis wordt.

 

In het openbaar vervoer idem dito. Je kunt er tegen zijn om een OV-chipkaart aan te schaffen (bijvoorbeeld, omdat je niet wilt dat jouw reisbewegingen digitaal worden vastgelegd), maar dan zul je telkens een kaartje moeten kopen. Is er dan sprake van discriminatie?

 

Ik kan mij voorstellen dat je meent dat het ieders eigen verantwoordelijkheid is om de risico’s van besmetting in te schatten. Maar als er een democratisch genomen besluit komt dat dat risico wil minimaliseren door een coronacheck in te voeren – met een abonnement (vaccinatiebewijs) of met een eenmalig kaartje (testbewijs) -, waar zit dan de discriminatie?

 

Er worden in het tekstje (1) nog meer termen gebruikt die ik al evenmin kan thuisbrengen. Zoals: ‘tirannie’ en ‘nieuw onmenselijk normaal’. Zijn dit puur pr-overdrijvingen, of mis ik iets?

 

Het afgelopen anderhalf jaar heeft de pandemie, en met name de reacties erop, me meerdere malen voor raadsels gesteld, ja verbijstering. Ik ben nog steeds niet helemaal aangepast aan de nieuwe realiteit, zo lijkt het. Dus ook in het geval van restaurantbezoek en ‘discriminatie’ zou ik wellicht nog iets kunnen leren over mensen en hun beweegredenen, etc. 

 

 

Noot:

.1) https://www.facebook.com/restaurantwakuwaku/photos/a.332145264302306/1037100150473477/

 

Wonen als sleutel tot succes in komende verkiezingen

In het Oostenrijkse Graz, bij de gemeenteraadsverkiezingen, hebben de communisten onverwachts een grote zege geboekt (1). Zij werden de grootste partij in de tweede stad van het land. Tot eigen verbazing! Een campagnepunt dat sterk aansprak was ‘wonen’. 

Over een half jaar zijn ook in Nederland gemeenteraadsverkiezingen. Het zou me niet verbazen als ook hier ‘wonen’ een winnend thema wordt. Velen zijn ontevreden over het tekort aan betaalbare woningen en over de situatie op de woningmarkt, om nog maar te zwijgen over toenemende ongelijkheid, ook in woonkeuze, en – heel concreet – het onmachtige gevoel niet te kunnen verhuizen. 

 

En wie doet er iets aan? Veel politici doen beloften – inclusief partijen van degenen die helemaal geen baat hebben bij veel meer woningen en dalende huizenprijzen -, maar er gebeurt weinig. Alle reden om ‘wonen’ hoog op de agenda te zetten, en partijen af te rekenen op wat zij daadwerkelijk doen, met name lokaal! 

 

Het zou goed zijn als er een einde komt aan de praktijk waarin woningen zijn verworden tot een geldverdienmachine. Wonen is uiterst basaal; niemand kan zonder. En is dus een zaak van rechtvaardigheid!

 

 

Noot:

.1) Communisten onverwacht de grootste bij lokale verkiezingen in Graz (Oostenrijk) – NOS.nl, 27-9-21

https://nos.nl/artikel/2399422-communisten-onverwacht-de-grootste-bij-lokale-verkiezingen-in-graz-oostenrijk

 

Complotdenken: eerder en nu, – hoe kwaadaardig?

Aardige analyse, met grimmige ondertoon, van het fenomeen ‘complotdenken’ (1). De schrijver van het boek ‘Waarheidszoekers’, Cees Zweistra, onderscheidt het huidige complotdenken (‘Politici vormen een satanisch pedofielennetwerk’, ‘de machtigen der aarde zijn hagedisachtigen in mensengedaante’, etc, etc.) van het eerdere, ‘klassieke’ complotdenken (rond 9/11, bij moord op Kennedy, etc). 

Het klassieke complotdenken kan een kritische functie vervullen, en dwingen tot het openbaar maken van documenten, bijvoorbeeld. Het huidige complotdenken is volkomen losgezongen van de werkelijkheid: het verwijst naar geen enkele werkelijke gebeurtenis.

 

Het legt ‘een verlies aan zingeving en sociale vervreemding’ bloot. ‘Het huidige complotdenken is een zelfgerichte en via technologie vormgegeven verhouding tot een absurd gemaakt bestaan.’ 

 

In het creëren van een eigen werkelijkheid speelt techniek een belangrijke rol. De complotdenker ‘sticht een nieuwe onlinewereld waarin hijzelf alle macht heeft’. ‘Ze vormen de waarheid naar hun beeld en gelijkenis’, en zijn niet geïnteresseerd in onderzoek dat die eigen waarheid zou kunnen weerleggen. Kortom, zij zijn geen waarheidszoekers meer.

 

Vraag die blijft hangen: zijn complotdenkers ‘slecht’? – zoals Zweistra beweert (1). Hanteren zij een ‘wapen van het kwaad’? Is hen ‘kwaadaardigheid’ aan te rekenen? 

 

Veel hangt af, uiteraard, van wat je onder ‘slecht/kwaad’ verstaat. Een gangbare invulling (zoals uitgewerkt door Hannah Arendt) is: willens en wetens ingaan tegen morele regels. (2) Is dat wat complotdenkers doen? Of hanteren zij wellicht andere morele regels, passend binnen hun eigen, zelfgecreëerde werkelijkheid?

 

Noten:

.1) Artikel in Trouw, dd 25 september 2021: Filosoof Cees Zweistra schreef een boek over complotdenkers: Ze zijn niet gek, ze zijn niet dom. Ze zijn slecht

https://www.trouw.nl/religie-filosofie/filosoof-cees-zweistra-schreef-een-boek-over-complotdenkers-ze-zijn-niet-gek-ze-zijn-niet-dom-ze-zijn-slecht~bc52b911/?referrer=https%3A%2F%2Fl.facebook.com%2F&fbclid=IwAR0yigjwjYlOraa-s5rq_B2punUTWFfpqa7-DoCrWqc20zDYij5KuGmJ0LM

 

.2) Zie o.a.: Klaas Rozemond, Het menselijke kwaad. Hannah Arendt, Adolf Eichmann en het oordelen over het kwaad (2020, Boom)

Wat ga ik schrijven?

Wat ga ik schrijven? Veel en alle kanten op. Rijp en rauw. Kort en lang. Experimenteel of weldoordacht. Heb geen duidelijke plannen; heb die juist opgegeven. We zullen zien wat er gaat komen. Geen idee vooraf, noch een of ander maatstaf of criterium.

Al dan niet bewust heb ik me eerder te veel door de ‘must’ van zo’n programma laten leiden. Dat heb ik losgelaten. Zelfs het label ‘filosofie’ is even niet aan de orde.

Schrijven doe ik al heel lang. Het is ook hetgeen ik spontaan doe, dagelijks, zonder dat iets of iemand mij daartoe dwingt. Waarom er dan niet ook publiekelijk iets mee doen!

Voorlopig laat ik me gaan. Als een koe die in het voorjaar losgelaten wordt in de wei, nadat zij maanden opgesloten is geweest in een krappe schuur, zonder bewegingsvrijheid. Ik zal af en toe wel vreemde sprongen maken, me vergalopperen of in een sloot belangen. Het zij zo. Eerst een tijdje de vrijheid vieren!

Ik wil weer leven! - enzovoort

Ik wil weer leven! Dynamisch leven! En wat meer? Alles! Exploreren! Spelen! Avontuur! Ontdekken! Uitvinden! Creëren! Onderzoeken! Alles wat het leven de moeite waard maakt!

Toegegeven: ik ben uiterst pessimistisch over wat de toekomst gaat brengen. Klimaatverandering, in combinatie met digitale revolutie en toenemende ongelijkheid in de wereld: het belooft weinig goeds. De coronapandemie heeft me geleerd dat solidariteit en handelen in het algemeen belang (inclusief zelfrestrictie) vooral mooie woorden zijn, zelfs in noodsituaties. Wensdenken. In de praktijk steken verschillen al snel de kop op, en die verschillen blijken groot en zeer uiteenlopend. Zeer waarschijnlijk dat deze verschillen zich ook zullen voordoen wanneer we te maken gaan krijgen met crises die nog vele malen groter zullen zijn, gerelateerd aan klimaatverandering.

 

Ondanks (of dankzij) dit pessimisme wil ik er toch voor gaan. Uiteindelijk is het niet anders dan leven met de dood voor ogen. Vroeg of laat zal Magere Hein toeslaan. Is dat een reden om nu reeds het bijltje erbij neer te gooien?